Friday, April 13, 2007

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ - ενα μανιφεστο 1

Η συλλογη κτιριων.

Ενας πρωτος κυκλος κτιριακων εργων, διεσπαρμενων σε εναν ευρυτερο πολεο-δομικο χωρο, συγκροτειται σε συλλογη κτιριων απο μια συλλογιστικη που συνοψιζει και τεκμηριωνει εναν πρωταρχικο κοινο Αρχιτεκτονικο Λογο. Ο αυτος Αρχιτεκτονικος Λογος οντας οικοδομημενος αναδημιουργει και εμπλουτιζει την συλλογη κτιριακων εργων, παραγει δε σε συνδυασμο με την διασπορα των κτιριων σε ενα μικροτερο η μεγαλυτερο πολεοδομικο χωρο, εναν ιστο Αρχιτεκτονικης Λογικης, ικανης να αναδιοργανωσει τον πολεοδομικο χωρο σε πολεοδομικη ενοτητα. Ο παραπανω προβληματισμος διατυπωνεται εν κατακλειδι στην φραση ‘’η πολις εν τω κτιριω και το κτιριο εν τη πολη, φιλικως ρεουν δια μεσου του τοπιου’’ που δικην εξισωσης επιχειρει οχι μονο να διερευνησει την θεωρητικη σχεση των τριων θεμελιωδων μεγεθων, ητοι της πολης, του κτιριου και του τοπιου, αλλα κυριως να διασφαλισει μια πρακτικη μαθηματικη σχεση αναμεσα στα παραπανω μεγεθη, δεδομενου οτι η κατασκευασμενη κτιριακη αρχιτεκτονικη ειναι η γενετικη βαση της πολης, ενω ταυτοχρονως μεταλλασει το αυτο- προσδιοριζομενο κατα τον εαυτο του τοπιο σε ετεροπροσδιοριζομενο περιβαλλον που περιβαλλει το κτιριο. Ειναι γεγονος οτι σημερα το κτιριακο εργο αποτελει κεντρικο σημειο πολλαπλης αναφορας διοτι ο κατοικος/χρηστης βλεπει ως θεα το τοπιο, σχετιζεται με την πολη και τις παροχες της, εντασσεται στο δομημενο ιστορικο περιβαλλον, χρησιμοποιει την συγχρονη τεχνολογια και προσεγγιζει τον εαυτο του και τους αλλους μεσα στο σπιτι του και μεσα απο το σπιτι του.Αυτη η πραγματικοτητα επαναπροσδιοριζει τις θεμελιωδεις αξιες, νοουμενες παραλληλα και σαν εργαλεια σχεδιασμου κατα την εφαρμογη τους ως ακολουθως:

1.Η λογικη αναλυση της του τοπιου αισθησης.

Το τοπιο παντα αισθησιακο ακομη και στην πιο λιτη του μορφη ως πετρα και φως, διεγειρει τις αισθησεις και προσφερει μια συγκινησιακη βαση πολυτιμη για τον αρχιτεκτονικο σχεδιασμο. Η λογικη αναλυση της αισθησης του τοπιου ειναι κατ’ ουσια μια μεθοδολογια εξορυξης, καθαρισμου και αναδειξης αυτης της συγκινησιακης βασης δεδομενου οτι η παρουσια της, διαχρονικως περιβαλλει το κτιριο. Προκειμενου λοιπον να μετατραπει το τοπιο σε περιβαλλον, περιβαλλον το κτιριο, αναλυωνται και καταγραφονται σαν παραμετροι του αρχιτεκτονικου σχεδιασμου, οι τρεις βασικοι συστατικοι του χαρακτηρες, ητοι η τοπιογραφια του, το μικροκλιμα του και το οικοσυστημα του. Το αποτελεσμα της αναλυσης ειναι να κατασκευαστει ενα κελυφος-φιλτρο ικανο τοσο με την δομικη αντοχη του να σβυνει την καταστροφικοτητα των φυσικων στοιχειων, οσο, με την διαπερατοτητα του να εξελισσει το αρχικο εσωστρεφες αισθημα προστασιας και ασφαλειας σε ενα τελικο εξωστρεφες αισθημα φιλικοτητας προς το φυσικο περιβαλλον. Ειναι ακριβως αυτο το εξωστρεφες αισθημα φιλικοτητας που θα ωθησει τον κατοικο/χρηστη να μετεχει επιστρεφοντας, μετα την ολοκληρωση του εργου, στην συγκινησιακη βαση που ηδη ο ποιητης-αρχιτεκτονας ειχε αισθανθει και καταγραψει στην αρχη του εργου. Η επιστροφη του κατοικου/χρηστη λογω της αισθαντικης σχεσης που εχει αποκτησει εξ αιτιας της επιτηδειας αρχιτεκτονικης λυσης, αποτελει κυριο στοιχειο που διασφαλιζει την διαρκη προστασια και διατηρηση των βασικων συστατικων χαρακτηρων του τοπιου.

2.Η μετατροπη των καθημερινων βιωτικων αναγκων και των πιο ασημαντων επιθυμιων σε αρχιτεκτονικα μελη.

Ως η λυση των προβληματων σχεδιασμου που θετουν οι βιωτικες αναγκες και επιθυμιες του κατοικου/χρηστη, η λειτουργικοτητα του κτιριου αποτελει θεσφατον μεν, υπερβασιμον δε απο την ποιητικη του χωρου που ειναι εν προκειμενω η ικανοτητα ειτε των μελων του κτιριου ειτε των χωρων του κτιριου να επικοινωνουν με τον κατοικο/χρηστη απευθυνοντας του εναν αρχιτεκτονικο λογο αρρητο μεν κατανοητο δε. Ο λογος αυτος συντασσεται παραλληλα με τον σχεδιασμο του εργου και γραφεται μεσα στον χωρο κατα την κατασκευη του εργου με μεσα γραφης τα δομικα στοιχεια και τα αρχιτεκτονικα μελη του κτιριου. Μεσα λοιπον απο αυτην την πρακτικη, προκυπτει ενα συνολο χωρων, οι οποιοι ειναι ταυτοχρονα και ενα τρισδιαστατο κειμενο που κατι αφηγειται, κατι περιγραφει, κατι προτεινει. Οι κατα το παρελθον βιωμενοι χωροι που εχουν καθορισει τις προτιμησεις του κατοικου /χρηστη ειναι προσφορο θεμα αφηγησης, οι συγχρονες βοιωτικες αναγκες ειναι ενα θεμα περιγραφης και οι επιθυμιες, παρελθουσες, συγχρονες και μελλουσες ειναι ενα θεμα προτασης. Ειδικοτερα ο αφηγηματικος αρχιτεκτονικος λογος γραφεται με αναγνωρισιμης μορφολογιας, αρχιτεκτονικα μελη, ικανα να αναπαραγουν αναμνησεις. Τα μελη αυτα συντασσονται εν ειδη φρασεων και καθοριζουν χωρους-κειμενα, μνημες ενος ζωντανου κτιριου που θυμαται και θυμιζει στον κατοικο/χρηστη τους γενεθλιους του, χωρους. Ο περιγραφικος αρχιτεκτονικος λογος γραφεται με δομικα στοιχεια με εμφανη τον λειτουργικο τους ρολο, ετσι ωστε οχι μονο να διασφαλιζουν την λειτουργικοτητα του κτιριου αλλα και να αποπνεουν την βεβαιοτητα οτι δι’αυτων ο κατοικος/χρηστης απολαμβανει την ανεση που προσφερει η συγχρονη τεχνολογια. Εσχατος αλλα οχι τελικος ο αρχιτεκτονικος λογος που προτεινει, γραμμενος με αρχιτεκτονικα μελη με αφηρημενο η πολυπλοκο γεωμετρικο σχημα, ενεργει αποφατικα, δημιουργωντας κηλιδες ασαφειας στην καταφαση τοσο της παρελθουσας παραδοσιακης μορφολογιας, οσο και της συγχρονης τεχνολογικης λειτουργικοτητας.

3. Ο συνδυασμος της προηγμενης τεχνολογιας και των παραδοσιακων τεχνικων σε ενοποιημενη κατασκευη.

Η ιστορικη διαδρομη μιας πολης ειναι ταυτοχρονα και η προσθετικη καταγραφη μιας ακολουθιας κατασκευαστικων τεχνικων και μορφολογικων αποτελεσματων. Αλλες απο αυτες τις τεχνικες παραμενουν στο επιπεδο του επιδεξιου αυτοσχεδιασμου και αλλες βιομηχα- νοποιουνται και μετατρεπονται σε κατασκευαστικη τεχνολογια. Απο τον συνδυασμο των παραδοσιακων τεχνικων και της προηγμενης τεχνολογιας σε ενοποιημενη κατασκευη προκυπτουν, δυο κατασκευαστικες δυνατοτητες, δυο ιδιοτητες της κατασκευης και ενα ποιητικο αποτελεσμα. Ειδικωτερα, η δομημενη ιστορια μιας πολης εφοδιαζει τον ποιητη-αρχιτεκτονα με μια πλουσια παλεττα εκφραστικων δομικων και αρχιτεκτονικων μεσων που κινειται απο το ενα ακρο-κατασκευαστικη δυνατοτητα του επιδεξιου καλλιτεχνικου αυτοσχεδιασμου στο εργοταξιο, μεχρι το αλλο ακρο-κατασκευαστικη δυνατοτητα της μετα- φορας προκατασκευασμενης δομικης τεχνολογιας και της ενσωματωσης της στο σωμα του κτιριου. Η ταυτοχρονη ομως συμπαραθεση διαφορετικων τεχνικων και τεχνολογιων κατασκευης αποτυπωνει στο σωμα του κτιριου την ιστορικη διαδρομη της πολης καθιστωντας την κατασκευη του, σκευος δυο ιδιοτητων, αυτης του ιστορικου χρονου που πραγματωνεται στο παρον δια των παλαιων τεχνικων και αυτης του παγκοσμιου χωρου στον οποιο εντασσεται το κτιριο δια της ενσωματωσης σε αυτο της βιομηχανοποιημενης τε- χνολογιας. Ειναι φανερο οτι η ενταξη του κτιριου στο ιστορικο περιβαλλον και ο παραλληλος συσχετισμος του με το συγχρονο γιγνεσθαι, ανατιθεται περισσοτερο στην κατασκευαστικη πρακτικη και λιγοτερο στο μορφολογικο αποτελεσμα που αυτη παραγει και αυτο διοτι το μορφολογικο αποτελεσμα ως ποιητικο αποτελεσμα πλεον, υπερβαινει χωρις να αφανιζει τα ιχνη των κατασκευαστικων πρακτικων, διαποτιζοντας το συνολο του κτιριου με την νο- σταλγια της ουτοπιας. Αυτο σημαινει οτι το κτιριο, παρ’ ολο που ειναι φτιαγμενο με διαφορους τροπους, αποκταει μια ενιαια αρχιτεκτονικη προσωπικοτητα οταν μεταδιδει στο κατοικο/χρηστη μια απροσδιοριστη νοσταλγια, ειτε δια της αναμνησης της παιδικης του πολης, ειτε δια του συσχετισμου του με την συγχρονη παρουσα πολη, ειτε δια της προσεγγισης πολεων τις οποιες ο κατοικος/χρηστης θα ηθελε να επισκεφθει. Με αυτον τον τροπο η αρχιτεκτονικη μορφολογια παυει να ειναι μια διακοσμηση και γινεται το οχημα της νοερης επισκεψης του κατοικου/χρηστη στην παρελθουσα γενεθλια πολη, στην παρουσα συγχρονη πολη και στην απροσιτη επιθυμητη πολη.

4.Το αρχιτεκτονικο-ποιητικο ενστικτο ως πλοηγος διαχειρισης των επιμερους στοιχειων του εργου.

Η πληθωρα των οικοδομικων υλικων, ειτε ειναι δομικα υλικα, ειτε ειναι διακοσμητικα υλικα, ειτε ειναι υλικα εγκαταστασεων που διατιθενται προς επιλογη, καθως και οι αυξημενες απαιτησεις εξοπλισμου του κτιριου, θετουν ευθεως το θεμα της διαχειρισης τους. Δεδομενου λοιπον του πολυ μεγαλου αριθμου των επιμερους στοιχειων του εργου που προβλεπονται ωστε το εργο να ανταποκρινεται στις βασικες προδιαγραφες δομικης ασφαλειας, αρχιτεκτονικης λειτουργικοτητας - αισθητικης και συγχρονου τεχνολογικου εξοπλισμου εγκαταστασεων, τιθεται πλεον η αναγκαιοτητα της εμπνευσμενα εντεχνης συναρμολογησης τους, διαδικασια που εντασσει τοσο τον σχεδιασμο του φεροντος οργανισμου οσο και τον σχεδιασμο των εγκαταστασεων στον ευρυτερο αρχιτεκτονικο σχεδιασμο του κτιριου. Υπαρχουν δυο βασικες και απαιτουμενες ιδιοτητες των δομικων οικοδομικων υλικων κυριως αυτων του φεροντος οργανισμου και των εγκαταστασεων που ενδιαφερουν τον ποιητη-αρχιτεκτονα και αυτες ειναι η διαχρονικοτητα τους και η αρρηκτη σχεση τους με τα δικτυα παροχων της πολης. Πραγματι τα συγκεκριμενα στοιχεια του εργου που αποτελουν αυτην καθ’εαυτην την υποσταση της οικοδομης, εχουν κατα σχεδιασμο και κατ’ απαιτηση πολυ μεγαλη διαρκεια ζωης που υπερβαινει κατα πολυ τα στενα χρονικα ορια της εποχης του σχεδιασμου, της ζωης του κατοικου/χρηστη και της συγχρονης με το εργο αντιληψης περι δομημενου περιβαλλοντος. Θεωρειται λοιπον προσφορο να εγγραφουν πανω, στο προορισμενο να υφισταται ιστορικα, σωμα της οικοδομης φιλοσοφικες ιδεες ανθεκτικης αυθεντικοτητας και διαχρονικες αξιες,΄αξιες να παραδοθουν στους επομενους κατοικους/χρηστες του κτιριου. Ειναι δε οι φιλοσοφικες ιδεες και οι διαχρονικες ανθρωπιστικες αξιες που αλλαζουν και βελτιωνουν την τεχνογνωσια της στατικης και ενεργειακης συμπεριφορας του κτιριου και διαμορφωνουν μια συνδεση συνεργασιας με τα δικτυα υποδομης και παροχων της πολης με ιδιαζουσες οσο και εξεχουσες ιδιοτητες, την διαλεκτικη εξαρτηση και την επιλεκτικη αυτονομια του κτιριου.

5.Ο προσχεδιασμενος αυτοσχεδιασμος των αρχιτεκτονικων προτασεων.

Τα μεσα περιγραφης και αναπαραστασης των αρχιτεκτονικων προτασεων εχουν εναν οριζοντα ο οποιος οριζει και το περας των δυνατοτητων τους να εκφρασουν και να καταστησουν κατανοητη την νεα αρχιτεκτονικη πραγματικοτητα που επαγγελωνται. Τοιουτοτροπως η σχεδιαση και η μοντελλοποιηση του κτιριου υπο κλιμακα κατα την φαση της μελετης μπορουν μεν να εικονισουν, να αναλυσουν, να ορθοτομησουν και να παρουσιασουν τα τεχνικα χαρακτηριστικα του κτιριου, δεν ειναι ικανες δε να μεταδωσουν στους συντελεστες του εργου την αισθηση του κατασκευασμενου χωρου. Αυτο συμβαινει διοτι κατα την φαση του σχεδιασμου ο ανθρωπος οντας σε μεγαλυτερη κλιμακα περιβαλλει το μοντελλο του κτιριου, ενω στην φαση της κατασκευης το κτιριο περιβαλλει τον ανθρωπο. Αυτη η ενγενης αδυναμια της μελετης εχει σαν αποτελεσμα, οι συντελεστες του εργου οχι μονο να μην μπορουν να αισθανθουν την ποιητικη των μελων και των χωρων, αλλα ακομη και να μην μπορουν να εννοησουν την οικοδομη στην τελειοτητα της. Γνωστης αυτου του γεγονοτος ο ποιητης-αρχιτεκτονας προσδιδει δυο ιδιοτητες στον αρχιτεκτονικο σχεδιασμο, αυτην της ευελιξιας και αυτην της πολλαπλοτητας. Η προνοητικοτητα αυτη επιβραβευεται κατα την φαση της κατασκευης στο εργοταξιο, οταν οι συντελεστες του εργου αρχιζουν διαδοχικως να αισθανωνται και να εννοουν ενω η τροποποιηση της μελετης φανταζει αναποφευκτη. Τοτε οι προσχεδιασμενες εναλλακτικες λυσεις ως αυτοσχεδιασμοι εκλαμβανονται ενω ο ποιητης-αρχιτεκτονας ελεγχει την ικανοτητα τους να λειτουργουν προκαλωντας την εκ των προτερων προτυπωση των ανθρωπινων δραστηριοτητων που θα συμβαινουν μετα την παραδοση του εργου.

Η ποιητικη Αρχιτεκτονικη.

Τα παραπανω εργαλεια σχεδιασμου, δια των οποιων κατασκευαζεται η νεα οικιστικη πραγματικοτητα μεσα στην υπαρχουσα περιβαλλοντικη οντοτητα, συνθετουν ως αρχεγονες αξιες την εννοια της ποιητικης αρχιτεκτονικης. Ειναι δε η ποιητικη αρχιτεκτονικη, αυτη η κατασκευαστικη πραξη που με το πλασιμο, το συνταιριασμα και την συναρμολογηση ευτελων και κοινων οικοδομικων υλικων, καθως και με την εμπνευσμενη καθοδηγηση μαστορων με τρεχουσα ικανοτητα, αποσκοπει μεσα σε λογικα πλαισια κοστους, την μετουσιωση της αμορφης οικοδομικης υλης σε ομορφη οικοδομη με τελικο κατορθωμα της το ζωντανο κτιριο ενω η διαχειριση των στοιχειων του εργου, ποιητικη τη αδεια, εξελισσει τον χωρο απο κατοικισιμο σε κατοικιδιο.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΜΠΕΤΑΣ

δεν-ξερω-αν-ειμαι-πλεον-αρχιτεκτονας.